Technocratie: Nagel aan de doodskist van de democraten
Door: Ivo van den Hurk
26 oktober 2022
Lieve mensen,
In aanloop naar de komst van Mattias Desmet ging een aantal gedachten door mij heen. Wat is nu de kern van zijn betoog en waar moet hoognodig wat aan veranderen in onze verdwaasde wereld? Er is een nieuwe wedergeboorte van democratie nodig, een uitweg uit de zaaddodende en tirannieke technocratie.
Wie zijn daarbij onze voorbeelden?
Eeuwenlang hebben we ons goed beschouwd vastgehouden aan de grote verlichting die rond 1500 vanuit Italië over Europa uitwaaierde en veel voorspoed, maar ook geweld met zich meebracht. Dat laatste kon toch niet de bedoeling zijn van deze Renaissance? Het antwoord is even simpel als treurig: neen!
De grote verlichters – Galileo Galilei voorop – gingen vragen stellen, stonden voor meer openheid en pasten dat toe in het ontdekken van de wereld; ze namen daarmee afstand van het verstikkende geloof en de macht van de Katholieke kerk. Zo vormden oa Galilei, Da Vinci, Michelangelo, Copernicus, Newton en Bohr in feite de eerste goed georganiseerde wetenschappelijke wereld, die nieuwsgierigheid en openheid als hoogste goed in hun vaandel hadden staan. Ook filosofen als Voltaire en Rousseau leverden grote bijdragen aan dit gedachtengoed.
Zij werden aansprekende tegenmachten van de alom heersende kerkelijke leiders en grootvorsten en daarmee kon de basis worden gelegd voor de moderne democratie. Toch waren het de edelen en geestelijken - zij waren immers geletterd in tegenstelling tot het volk - die lange tijd de dienst uitmaakten. Eind 17e eeuw kwam daar een eind aan door de Franse filosoof Charles de Montesquieu. Hoewel hij ook een adellijk figuur was, zette hij toch vraagtekens bij de machtsverhoudingen in Frankrijk. Zijn gedachtengoed resulteerde in revoluties in oa Amerika, Corsica, Frankrijk en België en werden later omgezet in de befaamde Trias Politica. De scheiding der machten in 3 delen, die elkaar in evenwicht hielden: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. De scheiding van de staat met de kerk, goede scholing en kiesrecht voor iedereen werden geleidelijk ingevoerd en zo kregen grote delen van het volk eindelijk hun invloed op de machthebbers: burgers konden in toenemende mate rechtstreeks stemmen op politici die hen aanspraken. De ideale democratie met veel invloed van de werkende massa op de politiek leek de volmaakte realiteit te zijn geworden.
Waar is het misgegaan?
Het totale systeem is langzamerhand dichtgeslibd door sinister machtsdenken, oppervlakkig materialisme, doorgeslagen technologie en een absurde neiging tot regelgeving. Dit noemen we ook wel technocratie, oftewel gereguleerde corruptie. Het beste huidige politieke voorbeeld is mijn oude partij de D66; ooit door nieuwlichters als Hans van Mierlo en Jan Terlouw opgericht om bestuurlijke vernieuwing te realiseren, zoals direct gekozen burgemeesters en het referendum... met afschuw heb ik de partij zien afglijden naar een ordinaire machtskliek; ik heb mijn lidmaatschap opgezegd.
Maar niet alleen in de politiek ging het fout, ook in de wetenschap liep het volledig uit de hand. De wetenschap is niet meer open; er worden geen of althans te weinig kritische vragen gesteld, want dat tast de haalbaarheid, het budget en/of de reputatie aan. De huidige wetenschappelijke wereld is compleet losgezongen van het liederlijke vrijheidsdenken uit de Renaissance periode. Geld en onwetenschappelijke invloed teert zo welig dat de gemiddelde boer er jaloers van wordt. Ondertussen wordt waarheidsvinding en echte vooruitgang geblokkeerd of ten minste gemanipuleerd. Dit gaat zover dat onderzoeken in veel gevallen meer dan 50 % een ander resultaat geven, als men het voor de 2e keer met exact de dezelfde parameters uitvoert.
Als laatste een alledaags praktijkvoorbeeld over isolatie: indien je je huis wilt verbeteren is er subsidie mogelijk. Deze krijg je echter alleen als je 2 of meer onderdelen aanpakt (spouw, vloer, dak en/of glas). Bovendien moet je het laten doen door een bedrijf. Dus als iemand het zelf kan of maar 1 onderdeel doet: geen subsidie! Kleine bedrijven kunnen hier vaak ook niet van profiteren, want die hebben maar 1 discipline aan boord en dus blijven alleen grote bedrijven over om dit te doen; tel uit je winst voor mensen zonder een grote portemonnee en kleinschalige ondernemers.
Wat moeten we doen?
Allereerst stoppen met angstig zijn; het blokkeert logisch denken en creativiteit. Wees kritisch over misstanden, onrecht en misdaden. Sta echter wel open voor iedereen, stel vragen en leg je niet per definitie neer bij de opgelegde gang van zaken. Houd je vast aan je morele principes en recht je rug als men probeert jou zonder inhoudelijke argumenten in de hoek te zetten. Ga het gesprek aan met andersdenkenden. Kies eens een andere weg dan het geijkte pad. Kortom denk zelf na, inspireer jezelf en de medemens: doe niet langer mee aan de verstikkende technocratie.
Hoe dan? Concreet en voor iedereen haalbaar: leg je mobiel wat vaker aan de kant en lees een boek; kijk niet langer naar Op1 en andere oppervlakkige voorgekauwde keuvelprogramma’s, het is alleen maar ergerniswekkend; neem het Journaal met een korreltje of een hele schep zout en zeg je lidmaatschap op van nietszeggende instituten waar je niet (meer) volledig achter staat. Als voorbeeld Facebook: al die afleiding is enkel belastend, of in mijn geval de D66 en De Volkskrant. Als je het kan betalen, ga naar kleine lokale winkels en betaal zoveel mogelijk met cash en tot slot hang de nationale vlag op zijn kop aan je huis; begin klein en ga daarin steeds verder in je eigen tempo, wees autonoom, het werkt echt bevrijdend.
Enfin Mattias kan u hierover veel meer vertellen en ik wens jullie dan ook veel plezier met zijn voordracht over hypnose, massavorming, psychose en totalitarisme; hij is voor mij een voorbeeld van rust, wijsheid en diepgang in deze bizarre, hectische tijd: als in de renaissance, een echte nieuwlichter in de duisternis en ook nog beschikbaar voor persoonlijke vragen.